فولادهای ابزاری سردکار:
فولادهای ابزاری به فولادهای کربنی و آلیاژی گفته می‌شود که در ساخت ابزارها و قالب‌ها مناسب است. این فولادها از ویژگی‌هایی چون مقاومت به سایش، مقاومت به تغییر شکل و قابلیت حفظ لبه برش‌دهنده در دمای بالا برخوردار است.
فولادهای ابزاری در بازار فروش فولاد در انواع مختلف گرمکار، سردکار و تندبر عرضه شده و متناسب با ویژگی‌هایی که دارند در قسمتی از صنعت به کار گرفته می‌شوند. سردکار بهترین نوع فولاد در ساخت ابزار دستی و ماشینی محسوب می شود و از سختی پذیری، چقرمگی و قابلیت ماشین‌کاری بالا برخوردار است. در ادامه به بررسی کامل این گروه از فولادهای ابزار می‌پردازیم.
فولاد سردکار چیست
فولاد ابزار سردکار به فولادهایی گفته می‌شود که عموما میزان کربن در آنها بالا بوده و دارای درصد کمی از دیگر عناصر آلیاژی همچون تنگستن، منگنز، کروم و مولیبدن است. این فولادها برای ساخت ابزارهایی استفاده می شوند که دمای سطحی آنها در حین کار بیشتر از 200 درجه سانتی گراد نباشد تا در این شرایط بتوانند خواص خود را حفظ کنند. سردکار بر مبنای عملیات حرارتی و ترکیب شیمیایی به پنج گروه سخت شونده در روغن، سخت شونده در هوا، سخت شونده در آب، فولاد ابزاری مقاوم در برابر ضربه و فولادهای پرکربن و کروم تقسیم می شود.
ابزار سخت شونده در روغن (O)
فولادهای این گروه همه در دمای 800 درجه سلسیوس سخت و مقاوم شده و در دمای 200 درجه برگشت داده می شوند و در نهایت عملیات کوئنچ در روغن برای آنها انجام می‌گردد.
فولاد ابزار سخت شده در هوا (A)
این نوع از فولادها با قرار گرفتن در محیطی سرد، در برابر سایش از خود مقاومت نشان می‌دهند. گروه A به جهت عملیات خنک‌کاری آهسته دارای اعوجاج کمتر و پایداری بالاتری هنگام عملیات حرارتی می باشد.
فولاد ابزار سخت شونده در آب (W)
ترکیب شیمیایی فولادهای سخت شده در آب شامل مقادیر بسیار زیادی از کربن است. در این گروه با وجود کوئنچ شدن با آب، فقط لایه سطحی سختکاری شده و تمامی لایه‌ها سختی‌کاری نمی‌شوند.
فولادهای ابزاری مقاوم شده دربرابر شوک و ضربه (S)
طراحی فولادهای سری S موجب افزایش مقاومت و استحکام قابل قبولِ این گروه در برابر ضربه و شوک شده است.
فولاد های پر کربن، کروم و ابزار سرد (D)
فولادهای گروه D به سبب داشتن کربن و کروم بالا در برابر سایش و خوردگی از مقاومت بالایی برخوردار هستند. گریدهای این گروه شامل D2، D3، D4 و D6 است که در این بین فولاد D2 کاربرد گسترده تری را در صنعت شامل می شود، از جمله صنایع هوانوردی، هسته ای، شیمیایی، پتروشیمی.
مهم ترین گریدهای فولاد ابزاری سردکار
فولاد 1.2601: ترکیب شیمیایی این فولاد شامل کروم بالا بوده و سختی پذیری و مقاومت سایشی زیادی را در برابر خراش و چسبندگی داراست و هم چنین از ثبات ابعادی بالایی در حین عملیات حرارتی برخوردار است.
ساختار فولاد 1.2601 با استاندارد بهلر k105 بسیار مشابه 1.2080 است، با این تفاوت که فولاد 1.2080 به دلیل دارا بودن تنگستن و وانادیوم از مقاومت سایشی مطلوب تری برخوردار است.
فولاد 1.2080: این فولاد ابزاری سردکار دارای کربن و کروم بالا بوده و از سختی پذیری و مقاومت سایشی بالا و چقرمگی و قابلیت ماشین کاری متوسطی برخوردار است. استاندارد بهلر این فولاد K100 می باشد.
فولاد 1.2210: گرید 1.2210 در دسته فولادهای ابزاری سرد کار کرم-وانادیوم دار بوده و نام آمریکایی آن L2 است، همچنین با نام میله نقره ای نیز شناخته شده می باشد. فولاد 1.2210 هنگام سخت کاری مقاومت خوبی به ترک خوردن و سایش دارد.
فولاد 1.2379: این گرید بسیار پر کرم و پر کربن بوده و از چقرمگی و سختی پذیری و مقاومت به سایش بسیار بالایی برخوردار است. نام های دیگر این استاندارد K110 ، D2 SKD11 ، SPK NL می باشد.
فولاد 1.2436: گرید 1.2436 فولاد ابزاری سردکار با کربن و کروم بالا می باشد و سختی پذیری و مقاومت سایشی بالایی را داراست. استاندارد بهلر این فولاد K107 می باشد. ترکیب شیمیایی این فولاد مشابه 1.2080 بوده با این تفاوت که فولاد 1.2436 به دلیل دارا بودن تنگستن، از مقاومت به سایشی مطلوب تری برخوردار است.
فولاد 1.2510: 1.2510 از چقرمگی متوسط، اعوجاج نسبتا پایین، سختی پذیری خوب، مقاومت سایشی بالا و ماشین کاری خیلی خوب برخوردار است.
فولاد 1.2542: گرید 1.2542 به عنوان عضوی از خانواده فولادهای ابزار سردکار دارای چقرمگی و مقاومت به ضربه بالا، اعوجاج نسبتا پایین، سختی پذیری متوسط، ماشین کاری خیلی خوب می باشد.
فولاد 1.2767: کاربردهای فولاد 1.2767 شامل سختی، مقاومت به سایش و مقاومت به ضربه خیلی خوب، چقرمگی و ماشین کاری متوسط می باشد.
فولاد 1.2549: گرید 1.2549 در خانواده فولادهای ابزاری سردکار قرار داشته و دارای سختی پذیری خوب و مقاومت به سایش بالا می باشد.
فولاد 1.2842: این فولاد از سختی پذیری، مقاومت به سایش، چقرمگی متوسط، اعوجاج نسبتا پایین و قابلیت ماشین کاری خیلی خوبی برخوردار است.
